Cukrzyca typu 1 jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, której etiologia nie została dotychczas poznana. T1D stanowi 10% wszystkich przypadków cukrzycy, a jej początek przypada najczęściej na wiek dziecięcy – pomiędzy 10. a 14. rokiem życia. W jej przebiegu obserwuje się niszczenie komórek beta wysp trzustkowych, odpowiedzialnych za produkcję insuliny – hormonu odgrywającego kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi. W proces degradacji wspomnianych komórek zaangażowane są specyficzne autoprzeciwciała. Konsekwencją tej choroby jest konieczność przyjmowania przez pacjenta preparatów insulinowych przez całe życie.
Objawy cukrzycy typu I zwykle pojawiają się nagle i nasilają się w ciągu kilku tygodni. Należą do nich:
Zatrzymanie produkcji insuliny przez trzustkę prowadzi do znacznego zwiększenia poziomu glukozy we krwi. W konsekwencji dochodzi do zaburzeń metabolicznych określanych jako kwasica cukrzycowa.
Podstawą rozpoznania jest stwierdzone podwyższone stężenie glukozy we krwi oraz charakterystyczne wyżej wymienione objawy. Badanie przeciwciał związanych z cukrzycą wykonuje się w celu różnicowania cukrzycy typu 1 (autoimmunizacyjnej) z cukrzycą spowodowaną innymi przyczynami (np. cukrzyca wywołana otyłością i insulinoopornością).
Potwierdzeniem występowania cukrzycy typu I jest wykrycie następujących autoprzeciwciał:
Autoprzeciwciała w przebiegu cukrzycy typu 1:
Badania specjalistyczne – oznaczenie autoprzeciwciał | |
Autoprzeciwciała | Rodzaj badania |
ICA | specjalistyczne |
GADA | specjalistyczne |
IA-2A | specjalistyczne |
ZnT8A | specjalistyczne |
Oznaczenie IAA (przeciwciał przeciw insulinie) musi być wykonane przed włączeniem terapii insuliną. Iniekcje tego hormonu, zarówno pochodzenia ludzkiego, jak i zwierzęcego, mogą bowiem stymulować powstawanie przeciwko niemu przeciwciał. Podobnie jak w przypadku ICA, GADA i IA-2A, dodatni wynik IAA u pacjenta nieprzyjmującego preparatów insulinowych stanowi potwierdzenie występowania cukrzycy typu 1. Całkowite zniszczenie komórek beta wysp trzustkowych powoduje zatrzymanie produkcji autoprzeciwciał. Uważa się zatem, że oznaczanie przeciwciał związanych z cukrzycą typu 1 ma największe znaczenie we wczesnej fazie choroby (rys. 1)
Nowością w diagnostyce cukrzycy typu I są przeciwciała przeciwko białku transportującemu cynk (ZnT8), które stanowią idealne uzupełnienie dotychczasowej diagnostyki cukrzycy. Około 25-30% pacjentów, u których nie występują przeciwciała GADA, IA2A oraz ICA wykazuje obecność przeciwciał ZnT8A.
Rysunek 1. Występowanie autoprzeciwciał w cukrzycy typu 1.
Opracowanie: Patryk Matuszek i Marek Łaszyn