Przyczyną niepłodności u kobiet może być obecność przeciwciał przeciwjajnikowych w surowicy. Są one najczęściej występującymi przeciwciałami u kobiet z autoimmunologicznym podłożem niepłodności – może dotyczyć aż 79% przypadków niepłodności o podłożu autoimmunologicznym.
Przeciwciała przeciw antygenom jajnika (anti-ovarian antibodies, AOA) wiązane są z niepłodnością oraz zespołem przedwczesnego wygaszania czynności jajników (premature ovarian failure, POF). Zakłada się, że autoimmunologiczne podłoże choroby jest związane z wystąpieniem niektórych chorób idiopatycznych – zwłaszcza przy obecności innych chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Addisona, cukrzyca insulinozależna lub choroba Gravesa-Basedowa. W tych przypadkach pierwotna niewydolność jajników może występować jako część autoimmunizacyjnej poliendokrynopatii.
Wzrost poziomu przeciwciał przeciw antygenom jajnika stwierdza się u osób, które kilkakrotnie poddawały się sztucznemu zapłodnieniu, co wskazuje na postępujące zaburzenia płodności. AOA uszkadzają tkanki jajnika, przyczyniając się do redukcji wydzielania hormonów płciowych, wykazują specyficzność w stosunku do antygenów komórki jajowej, komórek ziarnistych, otoczki przejrzystej i ciałka żółtego. W warunkach fizjologicznych przeciwciała skierowane przeciwko osłonce przejrzystej komórki jajowej mogą zaburzać zapłodnienia na etapie reakcji oocyt–plemnik, a następnie utrudniać zagnieżdżanie się zarodka w błonie śluzowej macicy. W procedurach in vitro wpływ przeciwciał skierowanych przeciwko osłonce przejrzystej oocytu jest minimalizowany przez hodowlę w płynie niezawierającym przeciwciał.
Opracowanie: Katarzyna Buska i Mateusz Miłosz