Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy (Systemic lupus erythematosus, SLE)

Jest chorobą przewlekłą, częściej występującą u kobiet niż u mężczyzn. Zmiany zapalne dotyczą stawów, naczyń krwionośnych, serca, układu nerwowego i nerek. Część chorych nie wymaga intensywnego leczenia, inni potrzebują specjalistycznej opieki, gdyż około 70% cierpi na niewydolność nerek. Leczenie musi być wielokierunkowe.

Objawy

Osoby cierpiące na SLE rozwijają różnorodne objawy, często nakładające się. Najczęstsze dolegliwości i symptomy to:

• zmęczenie
• stany podgorączkowe
• utrata apetytu
• bóle mięśni
• zapalenie stawów
• owrzodzenia jamy ustnej i nosa
• wysypka twarzy (w kształcie motyla)
• nadwrażliwość na światło słoneczne
• zapalenie opłucnej
• zapalenie osierdzia

Diagnostyka

Autoprzeciwciała w przebiegu tocznia:

Identyfikacja przeciwciał przeciwko dwuniciowemu DNA (dsDNA) jest uważana za jedno z najważniejszych kryteriów diagnostycznych tocznia układowego. Kompleksy immunologiczne złożone z dsDNA i specyficznych dla niego przeciwciał powodują uszkodzenia w warstwie podskórnej, nerkach i innych organach. Miano (ilość) przeciwciał koreluje z aktywnością choroby. Za specyficzne w toczniu uważa się również przeciwciała przeciwko nukleosomom, antygenowi Sm, rybosomalnemu białku P i cyklinie I (PCNA). Przeciwciała przeciwko histonom są wysokospecyficzne (charakterystyczne) dla tocznia polekowego, często są jedynym markerem występującym u cierpiących na niego pacjentów. Wszystkie przeciwciała, jakie mogą pojawiać się w przebiegu tej choroby, oraz częstość ich występowania umieszczono w powyższej tabeli.

Obecność niektórych przeciwciał wiąże się z częstszym występowaniem pewnych zmian narządowych, np. anty-dsDNA – nefropatia toczniowa, anty-RNP – zapalenie mięśni, anty-Sm – zajęcie OUN i nefropatia toczniowa, anty-Ro – limfopenia, powiększenie węzłów chłonnych. W przypadku tocznia spowodowanego przyjmowaniem określonych leków bardzo specyficznym markerem, zawsze występującym w toczniu polekowym, są przeciwciała przeciwko histonom.

Opracowanie: Katarzyna Buska i Mateusz Miłosz