Cukrzyca typu 1 – immunoterapia szansą dla pacjentów

Immunoterapia to innowacyjna forma leczenia angażująca układ odpornościowy chorego i wspomagająca naturalne procesy, które zachodzą w organizmie. Wyniki badań opublikowanych w Science Translational Medicine sugerują, że może ona zatrzymać rozwój wczesnego stadium cukrzycy typu 1. Doniesienie to daje chorym nadzieję na opracowanie bezpiecznej i skutecznej koncepcji terapeutycznej, co jest to szczególnie istotne z uwagi na konsekwencje poważnych komplikacji jakie niesie ze sobą cukrzyca typu 1. Retinopatia, nefropatia czy neuropatia cukrzycowa mogą skrócić długość życia chorych średnio o 10 lat.

Przyczyny cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 to choroba o podłożu autoimmunizacyjnym. Układ odpornościowy osoby chorej staje się nadaktywny i zaczyna zwalczać komórki wysp β trzustki, których zadaniem jest produkcja i uwalnianie insuliny. W prawidłowo funkcjonującym organizmie nie dochodzi do takiej sytuacji, gdyż działają mechanizmy tłumiące nadmierną odpowiedź układu immunologicznego. U osób z cukrzycą typu 1 są one zbyt słabe aby powstrzymać atak na komórki wysp β.

Innowacyjne badanie kliniczne nadzieją dla chorych

Koncepcja zastosowania immunoterapii u chorych z cukrzycą typu 1 zakładała wzmocnienie mechanizmów tłumiących nadmierną odpowiedź immunologiczną. Szanse na powodzenie takiej strategii oceniono w badaniu klinicznym fazy 1b (jedna z początkowych faz oceny nowego potencjalnego leku). Uczestniczący w nim chorzy otrzymywali specjalny peptyd – fragment prekursora insuliny. Posiada on podobne elementy strukturalne jak białka, które są atakowane przez organizm chorego. Ekspozycja na wstrzykiwany peptyd miała więc na celu wytworzenie tolerancji organizmu w stosunku do tych właśnie struktur.

Do badania zakwalifikowano 27 osób znajdujących się w bardzo wczesnej fazie choroby. Kryterium kwalifikującym był fakt, że od czasu postawienia diagnozy (szacowanego jako data podania pierwszego zastrzyku z insuliną) minęło nie więcej niż 100 dni.

Chorych podzielono na trzy grupy:

1. 9 osób często stymulowanych (otrzymywały one zastrzyk zawierający peptyd co 2 tygodnie)
2. 8 osób rzadko stymulowanych (otrzymywały one peptyd co 4 tygodnie – aby wszyscy uczestnicy badania otrzymali tę samą ilość zastrzyków, grupie tej naprzemiennie podawano peptyd i placebo)
3. 8 osób stanowiących grupę kontrolną (co 2 tygodnie otrzymywały one zastrzyk zawierający placebo)

Wszyscy uczestnicy badania otrzymali więc 12 zastrzyków w ciągu 6 miesięcy.

Cukrzyca typu 1- jak działa immunoterapia ?

Zastrzyki zawierające peptyd nie powodowały wystąpienia poważnych skutków ubocznych. Aby zbadać skuteczność terapii naukowcy ocenili szereg parametrów po upływie 3, 6, 9 i 12 miesięcy od podania pierwszej dawki lewku. Dzięki temu mogli ocenić skuteczność lecenia nie tylko w trakcie trwania terapii, ale również w okresie do pół roku po podaniu ostatniego zastrzyku.

Na stabilizację sytuacji klinicznej u chorych otrzymujących peptyd wskazywało to, że osoby z obu grup badanych (często i rzadko stymulowane) przez cały czas rocznej obserwacji stosowały zbliżone dawki insuliny. Osoby z grupy kontrolnej musiały tę dawkę zwiększać, co odzwierciedlało postęp ich choroby.

Innym wskaźnikiem normalizacji stanu pacjentów przyjmujących peptyd był wynik oznaczenia HbA1c, czyli tzw. hemoglobiny glikowanej. Parametr ten służy do oszacowania średniego stężenia glukozy we krwi w przeciągu ostatnich 3 miesięcy (im wyższa jest wartość HbA1c tym wyższe było stężenie glukozy). U osób otrzymujących peptyd wartość HbA1c spadała, a następnie ulegała stabilizacji po upływie 6 miesięcy (czyli po zaprzestaniu przyjmowania zastrzyków). U osób z grupy kontrolnej ilość HbA1c we krwi wzrastała, a zatem wzrastał u nich średni poziom glukozy.

Naukowcy wykonali jeszcze kilka bardzo szczegółowych analiz, które wykazały, że w obu grupach otrzymujących peptyd, mechanizmy regulujące odpowiedź układu odpornościowego uległy stymulacji. Prawdopodobnie to właśnie przyczyniło się do stabilizacji stanu tych chorych. Wygląda więc na to, że immunoterapia może w pewnym stopniu zredukować przyczynę cukrzycy typu 1 prowadząc do zahamowania rozwoju choroby. Dalsze fazy badania klinicznego (obejmujące większą liczbę chorych) pozwolą ocenić efektywność tego podejścia terapeutycznego. Czekamy z niecierpliwością na ich wyniki.

Źródła:

1. https://stm.sciencemag.org/content/9/402/eaaf7779?utm_source=MedPak%20%28updated%206/30/2017%29&utm_campaign=2d9beb3431-EMAIL_CAMPAIGN_2017_08_04&utm_medium=email&utm_term=0_5f99005e3a-2d9beb3431-126530289

2. Alhadj Ali, Y-F Liu, S. Arif i wsp. „Metabolic and immune effects of immunotherapy with proinsulin peptide in human new-onset type 1 diabetes” Science Translationa Medicine 9, eaaf7779 (2017)