Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 (Type 1 diabetes, T1D)

Cukrzyca typu 1 jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, której etiologia nie została dotychczas poznana. T1D stanowi 10% wszystkich przypadków cukrzycy, a jej początek przypada najczęściej na wiek dziecięcy – pomiędzy 10. a 14. rokiem życia. W jej przebiegu obserwuje się niszczenie komórek beta wysp trzustkowych, odpowiedzialnych za produkcję insuliny – hormonu odgrywającego kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi. W proces degradacji wspomnianych komórek zaangażowane są specyficzne autoprzeciwciała. Konsekwencją tej choroby jest konieczność przyjmowania przez pacjenta preparatów insulinowych przez całe życie.

Objawy

Objawy cukrzycy typu I zwykle pojawiają się nagle i nasilają się w ciągu kilku tygodni. Należą do nich:

• wzmożone pragnienie (wypijanie od kilku do kilkunastu litrów płynów na dobę)
• wielomocz
• chudnięcie
• senność
• osłabienie
• skłonność do infekcji

Zatrzymanie produkcji insuliny przez trzustkę prowadzi do znacznego zwiększenia poziomu glukozy we krwi. W konsekwencji dochodzi do zaburzeń metabolicznych określanych jako kwasica cukrzycowa.

Diagnostyka

Podstawą rozpoznania jest stwierdzone podwyższone stężenie glukozy we krwi oraz charakterystyczne wyżej wymienione objawy. Badanie przeciwciał związanych z cukrzycą wykonuje się w celu różnicowania cukrzycy typu 1 (autoimmunizacyjnej) z cukrzycą spowodowaną innymi przyczynami (np. cukrzyca wywołana otyłością i insulinoopornością).

Potwierdzeniem występowania cukrzycy typu I jest wykrycie następujących autoprzeciwciał:

• ICA (przeciwciała przeciwko wyspom trzustkowym)
• GADA (przeciwciała przeciwko dekarboksylazie)
• IA-2A (autoprzeciwciała związane z guzem insulinowym)
• ZnT8A – przeciwciała przeciwko białku transportującemu cynk

Autoprzeciwciała w przebiegu cukrzycy typu 1:

Oznaczenie IAA (przeciwciał przeciw insulinie) musi być wykonane przed włączeniem terapii insuliną. Iniekcje tego hormonu, zarówno pochodzenia ludzkiego, jak i zwierzęcego, mogą bowiem stymulować powstawanie przeciwko niemu przeciwciał. Podobnie jak w przypadku ICA, GADA i IA-2A, dodatni wynik IAA u pacjenta nieprzyjmującego preparatów insulinowych stanowi potwierdzenie występowania cukrzycy typu 1. Całkowite zniszczenie komórek beta wysp trzustkowych powoduje zatrzymanie produkcji autoprzeciwciał. Uważa się zatem, że oznaczanie przeciwciał związanych z cukrzycą typu 1 ma największe znaczenie we wczesnej fazie choroby (rys. 1)

Nowością w diagnostyce cukrzycy typu I są przeciwciała przeciwko białku transportującemu cynk (ZnT8), które stanowią idealne uzupełnienie dotychczasowej diagnostyki cukrzycy. Około 25-30% pacjentów, u których nie występują przeciwciała GADA, IA2A oraz ICA wykazuje obecność przeciwciał ZnT8A.

Rysunek 1. Występowanie autoprzeciwciał w cukrzycy typu 1.

Opracowanie: Patryk Matuszek i Marek Łaszyn