Mikrobiom jamy ustnej a toczeń

Toczeń rumieniowaty układowy (ang. systemic lupus erythematosus, SLE) to schorzenie o nie do końca poznanej etiologii. U podłoża tej choroby leży złożone, wieloukładowe zaburzenie autoimmunologiczne, jednak uchwycenie jej dokładnej przyczyny jest bardzo trudne. Naukowcy cały czas prowadzą badania, które mają pomóc precyzyjnie zidentyfikować czynniki prowadzące do rozwoju tocznia. Jednym z nurtów tych prac jest poszukiwanie związku pomiędzy składem mikrobiomu jamy ustnej a SLE. Do obrania takiego kierunku badań skłonił naukowców fakt, że do objawów tocznia należy obecność zmian właśnie w jamie ustnej. Badacze doszli do niezwykle ciekawych wniosków.

W poszukiwaniu przyczyn tocznia

Mikrobiom to inaczej mikroorganizmy, które zasiedlają nasz organizm. W jamie ustnej bytują zarówno bakterie pożyteczne, które uczestniczą w metabolizmie produktów odżywczych, jak i chorobotwórcze. Wyniki coraz większej liczby badań wskazują, że tzw. dysbioza, czyli zachwianie równowagi pomiędzy pożytecznymi i patogennymi mikroorganizmami zasiedlającymi jamę ustną, może stanowić kluczowy czynnik rozwoju wielu schorzeń,  m.in. zaburzeń kardiologicznych, nowotworów, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i schorzeń autoimmunologicznych. Podejrzewa się, że jama ustna może być źródłem patogennych bakterii, które przedostają się do krwiobiegu. Ich obecność we krwi powiązano z wieloma chorobami zapalnymi, w tym właśnie z toczniem.

Winne nie tylko bakterie

Okazuje się, że bakterie mogą przyczyniać się do rozwoju SLE także pośrednio. Badania mikrobiomu metodami biologii molekularnej wykazały, że jama ustna stanowi doskonałe siedlisko dla niektórych wirusów. Jednym z nich jest wirus Epsteina-Barr (EBV), który wywołuje chorobę zakaźną – mononukleozę. Posiada on elementy strukturalne, których budowa jest bardzo zbliżona do białek atakowanych przez układ odpornościowy osób cierpiących z powodu tocznia. Badacze podejrzewają, że odpowiedź organizmu mająca na celu zwalczenie EBV może doprowadzić do wystąpienia mechanizmów zaangażowanych w rozwój SLE. Zakładają, że organizm zaczyna atakować własne tkanki, gdyż „przypominają” mu wroga, którego zdołał wcześniej pokonać. Taka nadmierna odpowiedź układu immunologicznego prowadzi do rozwoju tocznia.

Mamy nadzieję, że dzięki dalszemu poszukiwaniu przyczyn tocznia możliwe będzie opracowanie nowych metod terapii. Z niecierpliwością czekamy na kolejne wyniki badań nad związkiem pomiędzy składem mikrobiomu a ryzykiem rozwoju tocznia.

Źródła:

1. https://thedoctorweighsin.com/oral-microbiome-links-autoimmunity/.

2. Malinowska M., Tokarz-Deptuła B., Deptuła W., Mikrobiom człowieka, Mikrobiol. 2017; 56(1): 33–42.